دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

صفحه اصلی / سومین کنفرانس ملی فناوری های نوین در انرژی

نقش سیاستگذاری دولت در ناترازی انرژی ایران با تمرکز بر یک دهه اخیر

نویسندگان :

مجید استوار¹ مرتضی خدابخشی²

1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

کلمات کلیدی :

سیاستگذاری،انرژی،دولت،سرمایه گذاری،تحریم های اقتصادی

چکیده :

ناترازی انرژی در ایران یکی از بحران‌های پیچیده و چندبعدی است که به دلیل سیاست‌گذاری‌های نادرست در دهه‌های اخیر، وضعیت بحرانی به خود گرفته است. این بحران نه تنها در زمینه‌های اقتصادی، بلکه در ابعاد اجتماعی و زیست‌محیطی نیز تأثیرات منفی گسترده‌ای به‌جا گذاشته است. با وجود منابع عظیم نفت و گاز، ایران در عرصه تأمین انرژی با چالش‌هایی جدی روبه‌رو است که عمدتاً ناشی از مدیریت ناکارآمد و عدم وجود استراتژی‌های بلندمدت برای بهره‌برداری بهینه از منابع انرژی می‌باشد. هدف این تحقیق، بررسی نقش سیاست‌های دولت ایران در ایجاد و تشدید ناترازی انرژی به‌ویژه در یک دهه اخیر است. در این تحقیق، به تحلیل سیاست‌های کلیدی در زمینه قیمت‌گذاری انرژی، یارانه‌ها و توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر پرداخته شده است. روش تحقیق شامل تحلیل محتوای سیاست‌های انرژی کشور در سال‌های اخیر و استفاده از داده‌های آماری و گزارش‌های رسمی دولت و سازمان‌های مرتبط است. همچنین، برای تحلیل تأثیرات اقتصادی این سیاست‌ها، مدل‌های مختلف اقتصادی به کار گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که سیاست‌های قیمت‌گذاری انرژی به‌ویژه تثبیت قیمت‌ها در سطوح پایین‌تر از هزینه واقعی تولید، موجب تشدید مصرف انرژی و در نتیجه افزایش ناترازی شده است. این سیاست‌ها، علاوه بر تشدید بحران‌های زیست‌محیطی، به کاهش انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر نیز انجامیده است. علاوه بر این، یارانه‌های گسترده در بخش‌های مختلف مصرف انرژی به‌ویژه سوخت‌های فسیلی، در کوتاه‌مدت بار مالی دولت را کاهش داده‌اند، اما در بلندمدت فشار بیشتری بر منابع انرژی وارد کرده و باعث ایجاد نارضایتی عمومی و بحران‌های اجتماعی شده است. سیاست‌های ضعیف در زمینه توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر نیز یکی دیگر از عواملی است که موجب عدم تعادل در تأمین تقاضای انرژی در کشور گردیده است. به‌ویژه آنکه تحریمهای فراگیر غرب علیه جمهوری اسلامی موجب کاهش سرمایه گذاری در صنعت انرژی و رشد متناسب عرضه با مصرف شده است. به نظر می رسد رفع تحریمها و افزایش سرمایه گذاری در این صنعت در کنار بازنگری در سیاست‌های یارانه‌ای و حرکت به سمت قیمت‌گذاری واقعی انرژی گامهایی است که دولت ناگزیر از انتخاب آن خواهد بود. همچنین، توجه به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و استفاده از فناوری‌های نوین در بخش انرژی می‌تواند به کاهش ناترازی و دستیابی به توسعه پایدار انرژی در ایران کمک کند. بنابراین ایجاد یک استراتژی جامع و میان‌مدت برای تأمین انرژی از منابع مختلف، به‌ویژه با تأکید بر انرژی‌های نو و تجدیدپذیر، راه‌حل‌های مناسبی برای کاهش بحران انرژی کشور ارائه می‌دهد.